Wąskiej szczęce na ratunek

Dziś pod lupę weźmiemy aparat Hyraz na akrylowych nakładkach, potocznie nazywany aparatem Hassa, czyli aparat do rozrywania szwu podniebiennego, tzw. RPE (Rapid Palatal Expander). Jest to jeden z wielu aparatów tego typu. Pierwotny aparat Hassa był wielokrotnie modyfikowany i dzisiejsza jego wersja składa się z :

• śruby ekspansyjnej Hyrax
• akrylowych bloków zgryzowych w obszarze zębów przedtrzonowych , podpierających również podniebienie

FUNKCJA
Funkcją aparatów do szybkiego rozrywania szwu podniebiennego jest gwałtowna ekspansja podniebienia. Dzięki podparciu na kościach podniebienia, umożliwiają transwersalne poszerzenie szczęki u pacjentów z zahamowanym wzrostem szczęki w poprzek łuku zębowego, tj. w przypadku: hipoplazji szczęki i zwężeniu szczęki. Te jednostki cechują się często występowaniem zgryzu krzyżowego (częściowego bocznego, jednostronnego lub obustronnego oraz zgryzu krzyżowego całkowitego, któremu współtowarzyszą dysproporcje szczękowo-twarzowe). Aparat powoduje rozsuwanie się kości podniebiennych a przez to tworzenie nowej kości z unaczynieniem pomiędzy dwiema kośćmi podniebiennymi. U dzieci szew podniebienny nie jest zarośnięty, więc ruch kości jest dość szybki i bezbolesny, Między siekaczami najczęściej pokazuje się „szpara”, w którą przemieszczają się stłoczone zęby sieczne, powodując sukcesywne zamykanie się wolnej przestrzeni. Szew podniebienny jest zarośnięty u osób dorosłych, wręcz „zazębiają się” części kości podniebiennej prawej z lewą. W wymiarze poprzecznym najsilniej rozsuwa się okolica pomiędzy zębami bocznymi. Im bliżej siekaczy, tym rozsunięcie jest węższe.

BUDOWA
Aparat dzięki obecności śruby i jej aktywacji, doprowadza do poszerzania się podniebienia. Śruba posiada trzy bolce, z czego środkowy zaopatrzony jest w ruchomy element posiadający cztery otwory, do których wsuwa się klucz. Częstotliwość rozkręcania jest dopasowywana indywidualnie do każdego pacjenta. Jeden obrót kluczem śruby Hyrax (w rzeczywistości jest to ¼ pełnego obrotu, czyli wykonanie ruchu kluczem w wymiarze 90 stopni), daje 0,2 mm poszerzenia. Konstrukcja śruby pozwala na maksymalne rozkręcenie, wahające się od 9 do 12 mm. Kluczyk jest zbudowany z niebieskiej rękojeści oraz zagiętego elementu drucianego, który wsuwa się do otworu śruby i przesuwa o 90 stopni, do momentu, aż poczuje się opór. Kierunek ruchu kluczem wskazuje wygrawerowana na śrubie strzałka.
Akrylowe elementy aparatu podnoszą zwarcie (to znaczy nie można docisnąć łuku zębowego górnego do dolnego) oraz stanowią miejsce retencyjne wszelkiego rodzaju resztek pokarmowych, płytki nazębnej oraz pod płytą akrylową może znaleźć się cement, którym został zacementowany aparat. To sprzyja rozwojowi stanów zapalnych błony śluzowej wokół elementów akrylowych aparatu. Obecność takiego stanu sygnalizuje: zaczerwienienie błony śluzowej pod płytą aparatu, obrzęk błony śluzowej (staje się ona żywoczerwona i napięta, „błyszcząca”), niemiły zapach z jamy ustnej oraz zmiana kształtu błony śluzowej – może „kalafiorowato” narastać na części akrylowe aparatu.

źródło

CEMENTOWANIE
Aparat cementuje się bardzo szybko w jamie ustnej. Wystarczy jego dopasowanie do zębów bocznych. Zęby przygotowuje się do cementowanie poprzez ich oczyszczenie. Następnie nakłada się specjalny cement stomatologiczny na płyty akrylowe aparatu (obustronnie) i umieszcza w jamie ustnej pacjenta.

WRAŻENIA PO ZACEMENTOWANIU
Nie można zagryźć zębów, ponieważ przeszkodą zgryzową stają się akrylowe części aparatu. Niewyraźnie się mówi. Trudno przełyka się ślinę.

AKTYWACJA
Aktywację śruby, czyli obrót o 90 stopni, wykonuje się w domu. Najczęściej zalecane jest rozkręcanie co 2. Dzień. Dozwolone jest również rozkręcanie codziennie. Jest to uwarunkowane indywidulanym planem leczenia. Pora rozkręcania to czas przed kolacją, wówczas neutralizowane są nieprzyjemne doznania związane z rozkręceniem śruby.

NIEPOŻĄDANE DOLEGLIWOŚCI
Może wystąpić ból głowy. Ból twarzowej części czaszki umiejscowiony w okolicy szczęki – przy kości jarzmowej, czołowej lub nosowej. Odczuwać można bolesność i dyskomfort podniebienia szczęki po każdym rozkręceniu. Literatura podaje możliwe krwawienie z nosa, z uwagi na bliskość anatomiczną części nosa ze szczęką. Zęby górne boczne mogą cechować się nadwrażliwością i bólem, z powodu silnego nacisku płyty na te zęby. Zęby górne boczne częściowo się wychylają podczas aktywacji aparatu.

ZALECENIA
Najważniejsza jest dobra higiena i trzymanie się zaleceń lekarskich. Po każdym posiłku należy czyścić zęby i elementy aparatu. Konieczne jest regularne używanie irygatora w celu wypłukiwania resztek pokarmowych spod elementów akrylowych aparatu – taki zabieg należy powtarzać nawet 20 razy dziennie. Płukanie jamy ustnej jest również ważne ze względu na możliwe osadzenie się jedzenia na śrubie aparatu, co przy zbyt mocnym wdechu może przyczynić się do zakrztuszenia. Płuczemy jamę ustną środkami antyseptycznymi.